Pseudomembranozni kolitis je akutno nekrotično zapaljenje sluznice debelog creva, koje nastaje ako posledica peroralnog uzimanja pojedinih antibiotika.
Pseudomembranozni kolitis je akutno nekrotično zapaljenje sluznice debelog creva, koje nastaje ako posledica peroralnog uzimanja pojedinih antibiotika.
Etiologija i patogeneza
Uzročnik pseudomembranoznog kolitisa je Clostridium difficile, gran-pozitivni anaerob, koji spada u normalnu floru digestivnog trakta čoveka. Otporan je na dejstvo većine antibiotika. Do njegovog naglog razmnožavanja u debelom crevu dolazi kada antibiotici unište deo normalne flore. Pseudomembranozni kolitis se najčešće javlja posle upotrebe klindamycina bez obzira na upotrebljenu dozu, ali i posle upotrebe ampicilina, cefalosporina, tetraciklina i hloramfenikola (kod 0,1 -10% bolesnika).
Svi sojevi C. difficile produkuju citotoksin i enterotoksin koji su odgovorni za nastanak proliva kod pseudomembranoznog kolitisa. U početku dolazi do nekroze površinskog sloja epitela i stvaranja pseudomembrana koje se sastoje od fibrina i zapaljenskog ćelijskog infiltrata sastavljenog mahom od polimorfonukleara. U ogoljenoj submukozi javljaju se hemoragije ali nema zapaljenskog infiltrata kao kod ulceroznog kolitisa ili bacilarne dizenterije. U teškim slučajevima pseudomembra- noznog kolitisa dolazi do odlubljivanja pseudomembrana, širenja nekroze u dublje slojeve zida debelog creva i do perforacije kroz serozu i peritonealnu duplju.
Klinička slika
Pseudomembranozni kolitis se može javiti u svim životnim dobima, mada je češće kod starijih osoba. Karakteristično je da sejavlja tokom upotrebe antibiotika. Kod lakših oblika obično se javlja samo proliv – vodene stolice sa velikom količinom bistre sluzi. U srednje teškim oblicima sluzavi prolivi su praćeni žestokim grčevitim bolovima u trbuhu koji samo delimično popuštaju posle crevnog pražnjenja i povišenom temperaturom. Krv u stolici se veoma retko nalazi i to uglavnom u najtežim oblicima, kada se nekroza širi kroz dublje slojeve zida debelog creva. Ukoliko dođe do perforacije, u zavisnosti od mesta, razvija se klasična klinička slika generalizovanog ili lokalnoga peritonitisa.
Dijagnoza
Dijagnoza se bazira na nalazu tipičnih belih, beličasto-žućkastih naslaga (pseudo- membrana) na sluznici debelog creva tokom kolonoskopije ili rektosigmoidoskopije. Dijagnoza se može potvrditi identifikacijom specifičnog citotoksina u kulturi tkiva dobijenog biopsijom. Međutim, tipičan makroskopski nalaz uz anamnestički podatak o uzimanju antibiotika sasvim je dovoljan za postavljanje dijagnoze.
Ukoliko su pseudomembrane slabije izražene onda diferencijalno dijagnosatički u obzir dolaze ulcerozni kolitis i bacilarna, od- nosno aerobna dizenterija.
Lečenje
Lek izbora je vancomycin u dozi od 125-250 mg na 6 sati tokom10 dana. U težim slučajevima preporučuje se i kombinacija vancomycina sa metronidazolom. Međutim, često je specifična terapija nepotrebna jer se stolice normalizuju spontano po ukidanju antibiotika koji je doveo do pseudomembranoznog kolitisa.