Urođeno išcašenje kuka je uopšte prihvacen strucni naziv iako znamo da je išcašenje kuka samo ponekad urođeno. Vecinom nastaje za vreme porođaja ili se razve kasne, obicno u prvoj godini života.
Na podrucju Jugoslave se incidencija išcašenja povecava u smjeru od severa i zapada prema jugu i istoku. Posebno visoka incidencija je bila u dolini Zete. Incidencija išcašenja u novorođencadi je od 1-3,5%, dok je kasnija incidencija oko 2-3%. Pojava išcašenja je 4 puta cešca kod ženskog pola i u preko 50% jednostrana.
Etiologija.
Danas znamo da je išcašenje multifaktorijalna razvojna nepravilnost decjeg kuka i da ne može ni jedna od brojnih teorija sama objasniti veoma šarolike slike išcašenja i njegovih predstupnjeva. U rastu i razvoju kuka štetno djeluju brojni faktori, odnosno njihova kombinacija vec intrauterino ili postnatalno. Poznati faktori koji imaju znacajnu ulogu u nepravilnom razvoju kuka su: obiteljska opterecenost, mehanicki intrauterini faktori, manjak plodne vode, zdjelicna prezentacija, prva trudnoca, pomoc kod porođaja, stanje vezivnog tkiva i mišica, postnatalna nega.
Patologija.
Patološke promjene u predjelu kuka su kod išcašenja toliko vece koliko je dete stare, jer su te promjene uglavnom sekundarne. Posle rađanja ili u prvim nedjeljama samo iznimno nađemo promjene, inace poznate kao tipicne kod išcašenja kuka. Kasne, kad dete opruži noge i prohoda, glavica se pomakne posteriorno i kranijalno, koliko to dopuštaju zglobna kapsula, ligamenat teres i rotatori. Acetabulum postaje plitak, promjeni se i glavica.
Klinicki znaci i dijagnostika.
Pocetak dijagnostike je vezan za rodilište. U okviru prvog sistematskog pregleda koji vrši neonatolog obuhvacen je i pregled kukova Ortolanevim (repozicionim) testom, odnosno Barlow-Palmenovim testom. Otkriju se kukovi koji su išcašeni ili samo labavi. Pošto se kod mnogih kukova pojave smetnje u razvoju postnatalno, nužno je pratiti razvoj kukova u prvoj godini. Osim opisanih testova, prilikom pregleda vršimo i tacno ispitivanje dužine i pokretljivosti. Svaka asimetrija u abdukciji ili smanjena abdukcija je sumnjiva. Narocito pratimo rizicnu djecu, a to su djeca sa pozitivnom obiteljskom anamnezom, djeca rođena zatkom I djeca sa nestabilnim kukovima kod rođenja. Ponavljanim kliničkim pregledima, UZ pretragom (pouzdano od prvih dana) ili RTG pretragom (pouzdano od 3 meseca dale) (Sl. 63-7) pokušamo što pre otkriti nepravilnost. To može biti samo smetnja, odnosno zakašnjenje u osifikaciji displazija, subluksacija (glavica napušta čašicu) ili luksacija (glavica je van čašice). Kod djeteta koje hoda je pozitivan Trendelenburgov znak. Kod hodanja dete se gega (Duchenneov tip hoda). Što je dete stare, a glave butnih kosti više kranijalizirane, veča je lordoza. Kod jednostranih iščašenja zdjelica je nagnuta na oštečenu stranu, kičma je kompenzatorno iskrivlena i dete hoda sa stopalom u ekvinusu na strani iščašenja.
Tretman.
S obzirom na starost djeteta, a s time na patološkoanatomske promjene, terapija je različita. Kod novorođene djece sa nestabilnim kukovima primjenjujemo preventivno lečenje Pavlikovim remenčičima, abdukcionom udlagom ili terapijskim gačicama.
Starost do prohodavanja. Kod displastičnih kukova ili lako reponibilnih kukova primjenjujemo terapiju abdukcionim udlagama ili Pavlikovim remenčičima.
Starost od 14 do 36 mjeseci. Kod te djece i kod mlađih sa nereponibilnim kukovima je nužno hospitalno lečenje sa ekstenzijom u progresivnoj abdukciji. Ako zatvorena repozicija ne moguča, namjestimo kuk operacijom. Derotaciona osteotomija femura i preusmerenje acetabula su često potrebni.
Starost od 3 do 8 godina. Desinsercijom aduktora i skeletnom trakcijom pripremamo kuk za otvorenu repoziciju. Skraćenjem femura, pražnjenjem i proširivanjem acetabula kuk reponiramo i zahvat često dopunimo zahvatima na acetabulu (po Salteru, po Pembertonu). Ako ne došlo do vaskularnih smetnji, dobrom fizioterapijom postignemo ugodne rezultate, naročito kod mlađih.
Iščašenja od 8. godine dale. Rezultati posle 8. godine starosti postaju sve slabiji, pa je bilo široko prihvaćeno stanovište da se bilateralni slučajevi posle te starosti ne operišu. Kod jednostranih iščašenja su se zbog razlike u dužini vršile operace, naročito po Colonni. Mogućnost kasne artroplastike sa TEP tu odluku podržava.
Prognoza.
Kod djece do starosti 2 godine je dobrom tehnikom, bez vaskularnog oštećenja i sa eliminacijom residualne displaze, moguće postići razvoj potpuno normalnog kuka. Kasne ostaju neke posledice i njihova veličina raste srazmerno sa starošću, kada počinje lečenje.