Svaki malignitet je jedinstven i može da varira na molekularnom nivou. Danas je poznato preko 250 različitih tipova i podtipova karcinoma. Nekada se karcinom kategorizovao uglavnom prema mestu na kom se nalazi u telu, odnosno prema anatomskom mestu porekla tumora (npr. pluća, dojka, jetra).
Svaki malignitet je jedinstven i može da varira na molekularnom nivou. Danas je poznato preko 250 različitih tipova i podtipova karcinoma. Nekada se karcinom kategorizovao uglavnom prema mestu na kom se nalazi u telu, odnosno prema anatomskom mestu porekla tumora (npr. pluća, dojka, jetra). Zavisno od stadijuma bolesti, mnogi bolesnici sa određenom vrstom tumora su bili lečeni istom hemioterapijom. Ali čak iako je mesto nastanka tumora isto, promene u DNK, koje su izazvale nastanak karcinoma, mogu biti različite, što svaki karcinom čini jedinstvenim.
Jedinstveni sveobuhvatni test genomskog profilisanja može da otkrije klinički značajne promene (“greške”) u DNK koje pokreću rast karcinoma. Zatim se na osnovu otkrivenih promena, tj.jedinstvenog genomskog profila tumora, određuju personalizovane terapijske opcije za svakog pacijenta. Ovi testovi koriste unapređenu tehnologiju sekvenciranja nove generacije (engl. Next Generation sequencing, NGS) kojom se uzorak tumora analizira na postojanje četiri glavne klase genomskih promena (supstitucije baze, insercije ili delecije, izmene broja kopija i rearanžmane, odnosno preraspodele gena). Test daje i podatak o statusu biomarkera značajnih za procenu o mogućem odgovoru tumora na imunoterapiju. Sveobuhvatni test genomskog profilisanja može se uraditi kod svih tipova solidnih tumora, hematoloških maligniteta i sarkoma. Za solidne tumore (npr. karcinom pluća, dojke, debelog creva) analiza se radi iz standardnog parafinskog kalupa tkiva ili iz krvi ukoliko nije moguće uzeti uzorak tkiva ili postojeće tkivo nema dovoljno tumorskih ćelija za analizu. Za hematološke malignitete, analiza je moguća iz tkiva (kod limfoma), krvi ili bioptata kostne srži.
Kako izgleda izeštaj nakon profilisanja tumora
Nakon slanja uzorka tkiva i izvršene analize u sertifikovanoj laboratoriji, lekar putem mejla dobija izveštaj. Izveštaj pruža jasne, detaljne informacije koje pomažu lekaru da donese najbolju odluku o lečenju.
Izveštaj pruža uvid u genomski profil pacijenta I informacije o mogućoj primeni imunoterapije, dodatnim opcijama ciljanog lečenja, kao i mogućnosti učešća pacijenta u kliničkim ispitivanjima. Takođe, u izveštaju će biti navedeni geni značajni za analizirani tip tumora na kojima nisu nađene promene, ali i terapije na koje će potencijalno izostati odgovor (tj. pacijent je rezistentan).
U izveštaju se navode :
– OTKRIVENE GENOMSKE PROMENE, koje podrazumevaju klinički značajne promene u analiziranim genima koji su povezani sa nastankom karcinoma
– GENOMSKI POTPISI – TMB ( mutaciono opterećenje tumora) i MSI (mikrosatelitska nestabilnost), koji su značajni za donošenje odluke o primeni imunoterapije.
– TERAPIJE SA KLINIČKIM BENEFITOM
Odobrene ciljane terapije i imunoterapija za koje određeni pacijent može biti podoban, na osnovu genomskog profila svog tumora.
– KLINIČKA ISPITIVANJA
Spisak relevantnih kliničkih ispitivanja koja su u toku, a u koja se pacijent može uključiti na osnovu genomskog profila svog tumora
Izveštavanje
Ukoliko se testom nađe klinički značajna promena na bilo kom od 324 gena koji su povezani sa nastankom tumora, u izveštaju će otkrivena promena biti navedena, kao i tumačenje specifično za nju. Pronađene promene, odnosno “greške” na genima se navode na prvoj strani izveštaja.
Mutaciono opterećenje tumora (TMB) se definiše kao ukupan broj “grešaka” u ispitivanoj tumorskoj DNK. Ovaj biomarker može pomoći da se otkriju pacijenti kod kojih je veća verovatnoća da će imati koristi od kancerske imunoterapije. Naime, ako tumor ima više promena, naš imuni sistem lakše “prepozna” takve ćelije kao strane (“neprijateljske”) i zato će kod ovih pacijenata kancerska imunoterapija koja “pokreće” imuni sistem u borbi protiv raka potencijalno imati bolji efekat.
Bilo koji pacijent sa solidnim tumorom, hematološkim malignitetom ili sarkomom može da uradi genomsko profilisanje svog tumora. Rezultati testiranja direktno se šalju lekaru u izveštaju koji naglašava genomske promene i biomarkere prisutne u tumoru pacijenta i uključuje informacije koje pomažu lekaru da donese adekvatnu kliničku odluku. Izveštaj se stalno unapređuje podacima iz novih istraživanja, kliničkih ispitivanja i genomskih profila anonimnih pacijenata iz kliničke prakse.
Autor teksta: Mr sci. med. dr Marijana Milović Kovačević, onkolog
Institut za onkologiju i radiologiju Srbije