Patološke promene u sudovnoj opni se javljaju ili u vidu zapaijenja koja nose zajednički naziv uveiti (uveitis) i tumora koji se javljaju na račun elemenata sudovne opne ili metastaznih tumora.
Patološke promene u sudovnoj opni se javljaju ili u vidu zapaijenja koja nose zajednički naziv uveiti (uveitis) i tumora koji se javljaju na račun elemenata sudovne opne ili metastaznih tumora.
Uveit
Uveit (uveitis) je zapaljenje sudovne opne i zahvata ili celu sudovnu opnu ili samo pojedine njene delove.
Klasifikacija uveita
Postoji više pristupa klasifikaciji uveita zavisno od parametra koji se nalazi u osnovi klasifikacije kao što su: lokalizacija, etiologija, tok i evolucija, klinička slika i patohistološki nalaz, vrsta eksudata u prednjoj očnoj komori, dužina trajanja, reakcija na terapiju.
U cilju iznalaženja jedinstvenih kriterijuma Internacionalna studijska grupa za uveite (1982) predložila je opšte prihvacenu klasifikaciju koja se zasniva na anatomskim i evolutivnim kriterijumima i efikasnosti primenjene kortikosteroidne terapije.
Jedinstvena klasifikacija je potrebna radi boljeg poznavanja kliničke slike, bolje dijagnostike i terapije.
I. Prema LOKALIZACIJI uveiti se dele na:
II. Prema uzroku uveiti se dele u vile grupa.
Simptomatologija i patologija uveita
Detaljan opis svake vrste uveita zahteva posebnu pažnju i mnogo prostora, predmet je pažnje specija- lista i subspecijalista oftalmologije, tako da će ovde biti samo pobrojani simptomi i znaci koji se javljaju kod prednjeg odnosno zadnjeg uveita, bilo svi ili u različitim kombinacijama, opet zavisno od lokalizacije, uzroka, dužine trajanja, načina nastanka i Iečenja.
Simptomi koji se javljaju kod uveta su:
Znaci zapaljenja prednjeg segmenta:
Znaci zapaljenja zadnjeg segmenta:
Razumljivo je da se svi gore po- brojani znaci prednjeg i zadnjeg uveita ne javljaju svi istovremeno i ne javljaju se svi kod jedne iste osobe. Pojava pojedinih znakova biče indikator za traženje metoda koje če se koristiti u potvrdjivanju dijagnoze pojedinih entiteta i za programiranje i sprovodjenje njihove terapije.
Prednji uveiti
Kod akutnih zapaljenja sudovne opne bolesnik se obraća lekaru zbog prisustva jakih bolova kod iridociklita, ili zbog smanjenja oštrine vida kod centralnih horoidita.
Iako su moguča izolovana zapaljenja dužice (iritis) i trepavičnog tela (cyclitis), kao najčešči oblik prednjeg uveita javlja se iridociklit \iridocyclitis) kao istovremeno oboljenje dužice i trepavičnog tela.
Sva tri oblka počinju bolovima. Prisutna je fotofobija, perikome- alna cilijama injekcija, hiperemija dužice sa izmenjenom bojom, crtežom i reljefom, sužena zenica, smanjena reakcija na svetlost, a sve je posledica pojave eksudata u tkivu dužice nastalog kao rezultat ošte- čenja krvnih sudova. Osim u tkivu dužice, eksudat se ubrzo pojavljuje i u prednjoj komori, u početku seroznog karaktera (\lridocyclitis serosa), da bi kasnije prešao u fibrinozni (Iridocyclitis fibrinosa) ili gnojni (lridocyclitis purulenta). Zbog oštečenja zidova krvnih sudova omogućen je prolazak i uobličenih krvnih elemenata i pojava hifeme (Iridocyclitis hemorrhagica). Proteini, fibrinske mase i uobličeni elementi nalaze se u očnoj vodici ili staklastom telu, stvaraju precipitate na zadnjoj strani rožnjače, komornom uglu i prednjoj strani dužice. Ove mogu dovesti do pojave prednjih sinehija izmedju korena dužice i zadnje strane rožnjače u predelu komornog ugla. Fibrinske mase na zadnjoj strani dužice dovode do pojave zadnjih sinehija – izmedju pupilarne ivice i prednje strane sočiva, što dovodi do deformacije zenice i blokade prelaska. očne vodice iz zadnje u prednju očnu komoru. Ukoliko su ove blokade jače izražene moguc je razvoj glaukoma kao komplikacije iridociklita.
Bakterijski uveiti.
Najčešce bakterijske infekcije koje mogu dovesti do zapaljenja sudovne opne su: tuberkuloza, sifilis, leptospiroze, bruceloze, lepra i druge. Javljaju se češce kao granulomatozni oblici na dužici i cilijarnom telu, ili redje kao difuzni uveiti izazvani hipersenzi bilizacijom antigenima bakterija zbog autoimune reakcije na antigene tkiva oka stvorene dejstvom bakterijskih toksina. Granulomi se sastoje od limfocita, epiteloidnih i džinovskih ćelija.
Gljivični uveiti.
Najčešći uzročnici uveita su gljivice Candida albicans, Aspergillus i Histoplazma capsulatum mada se mogu naći i druge.
Candida albicans živi kao saprofit na koži, sluzokoži i u vagini. Oboljenja nastaju ili kod oslab- ljenog imunološkog statusa, ili kao rezultat razvoja alergijske reakcije na ovu gljivicu.
U oku zapaljenski proces se obično razvija u horokapilarisu ili u mrežnjači. Kasnije, razvojem endoftalmita, javljaju se proliferacije pseudomicelijuma i guste beličaste mutnoce ili loptice u staklastom telu.
Promene izazvane Aspargillusom su sličnih karakteristika kao kod infekcija kandidom. Javljaju se žućkasto-beličaste plaže na sudovnjači i mutnine u staklastom telu.
Virusni uveiti.
Kao intracelularni agensi virusi u sebi sadrže ili DNA ili RNA te se zbog toga dele u dve grupe. Prvoj grupi (DNA) pripadaju adenovirusi, herpes virusi, FOX virusi, a drugoj ortomiksovirusi – izazivači gripa, paramiksovirusi i dr.
Najčešci uzročnici oboljenja su virusi iz grupe herpes virusa: herpes simplex virus (HSV), herpes zoster virus (HZV), cytomegalovirus (CMV) i Epstein Barr virus (EBV).
Posle prodiranja u ćelije domaćina, virusne čestice (viromi) gube svoj omotač, oslobadjaju DNK i re- plikuju se. Osetljivost ćelije doma- ćina na viruse zavisi od genetskih faktora domaćina, genetskih faktora virusa i receptora napadnutih ćelija. Patogenost virusne infekcije zavisi od prisustva virusa u ćelijama i imunološkog statusa napadnutog organizma. Stepen oštećenja zavisi od brzine oštećenja pre nego što or- ganizam odbrambenim mehanizmima neutrališe dejstvo virusa.
Uveiti parazitarnog porekla
Toksplazmoza. Toksoplazmoza je izazvana parazitom Toxoplasma gondii. Javlja se kao urodjeno ili stečeno oboljenje. Proces je najčeš- ce lokalizovan u hororctini, ali se može javiti i u obliku prednjeg uveita ili panuveita. Proces je obostran i najčešće počinje u prcdelu ma- kule, a redje na pcriferiji. Praćen je promenama na krvnim sudovima (vasculitis) sa pratećom nekrozom i formiranjem ožiljaka.
Lečenje se sastoji u davanju sulfonamida, tetraciklina i primeni kortkosteroida.
Uveiti izazvani helmintima
Najčešći uzročnici uveita iz grupe helminata su Toxocara canis i Onchocercus volvulus. Redje su to mikrofilarije i šistozome.
Onhocerkoza se manifestuje i u vidu iridociklita ili promenama na zadnjem segmentu sa lezijama krvnih sudova mrežnjače i atrofijom diska vidnog živca.
Toksokarioza se javlja u više oblika: kao retinalni granulom, na zadnjem polu, u čijem se centru nalazi larva migrans; endoftalmita sa sivo-beličastim infiltratima u staklastom telu ili na zadnjem polu praćenim hipopionom, ili kao periferni uveitis.
Lečenje se sastoji u primeni antihelmintika i fotokoagulacije ili vitrektomije što zavisi od lokalizacije i oblika oboljenja.
Lečenje uveita – opšti principi
Lečenje zavsi od oblika uveita.
1 . Treba lečiti osnovno oboljenje;
2. Treba sprečiti nastajanje i lečiti komplikacije;
3. Treba primenit steroide:
Dejstvo kortikosteroida u lečenju uveita zasniva se na njihovim anti- inflamatornim i imunosupresivnim svojstvima, sposobnosti da smanju- ju pojavu edema, jer njihova primena dovodi do retencije natrijumhlorida, povećanog izlučivanja kalcijuma i kalijuma, povećanja glikoneogeneze, imobilizacije i iskorišćavanja masnih materija. Uvek ih treba kombinovati sa antibioticima jer ukoliko se primenjuju samo kortikosteroidi postoji veća opasnost od razbuktavanja fokalne infekcije. Isto tako je važno da se zapamti da kod korišćenja kortikosteroida u terapiji uveita nema jasno definisane doze. Nekada se izlečenje postiže minimalnim, a nekada su potrebne maksimalne doze, pa se mora strogo kontrolisati njihovo doziranje u svakom pojedinačnom slučaju da bi se izbegla pojava nežeJjenih efekata.
Kontraindikacije za primenu kortikosteroida u oftalmologiji mogu biti sistematska oboljenja (uikusna bolest, dijabet, tuberkuloza, akutne infekcije) ili oftalmološka oboljenja (keratiti izazvani herpes simplex virusom, gljivicama, vakcinijama).
4, Treba primeniti midrijatike jer sprečavaju spazam cilijamog miši- ca, pojavu sinehija i smanjuju propustljivost krvnih sudova.
5. Davati imunosupresivne lekove.