Kako se doktori susreću sa sve više pacijenata koji su zaraženi koronavirusom, kao i sa pacijentima koji pokazuju ozbiljne simptome COVID-19, tako primećuju raznolikost u stanju pluća i oštećenju plućnog tkiva.
Kako se doktori susreću sa sve više pacijenata koji su zaraženi koronavirusom, kao i sa pacijentima koji pokazuju ozbiljne simptome COVID-19, tako primećuju raznolikost u stanju pluća i oštećenju plućnog tkiva.
Neki od pacijenata koji dolaze u bolnicu usled infekcije koronavirusom imaju jako niske vrednosti kiseonika u krvi, ali se to ne primećuje tokom razgovora sa njima. Pacijenti na prvi pogled ne izgledaju kao da imaju potrebu za kiseonikom. Mogu biti samo malo zbunjeni, ali se ne bore za vazduh kako bi se to očekivalo.
Kada se načini snimak pluća – bilo upotrebom rentgena ili kompjuterizovane tomografije (CT-a), pluća na prvi pogled izgledaju zdravo. Na snimcima se mogu videti polja zamagljenosti – to ukazuje na oštećenje pluća infekcijom, ali je na snimku velika površina crna – znači da su pluća ispunjena vazduhom.
Doktor iz Nju Jorka koji je lečio pacijente od COVID-19 navodi da izgleda kao da leči visinsku bolest. „ Kao da je desetina hiljada mojih sugrađana bila zarobljena u avionu na 9000 metara nadmorske visine, i da je pritisak u avionu polako padao. Ovakvi pacijenti su „gladni“ za kiseonikom.“ – izjavio dr Kameron Kajl-Sajdel.
Još jedan doktor iz Kolorada, dr Bul, složio se sa ovim navodima, i dodao da pluća pacijenata izgledaju sasvim u redu, ali da pacijenti imaju jako niske vrednosti kiseonika u krvi.
Doktori iz Italije su primetili istu stvar, a i u nekim slučajevima, to možda znači da se takvi pacijenti moraju tretirati drugačije kako bi ishod bio povoljan.
Za jedan medicinski časopis – Intensive Care Medicine, gostujući profesor na jednom od nemačkih univerziteta i jedan od vodećih eksperata u polju mehaničke ventilacije, dr Lučano Gatinoni, izjavio je da više je od polovine pacijenata koje su lečili on i njegove kolege u Severnoj Italiji imalo ove neobične simptome. Pacijenti kao da su mogli normalno da dišu, ali su vrednosti kiseonika u krvi bile veoma niske.
Prema podacima koje je izneo ovaj profesor, oko 30% pacijenata sa COVID-19 ima klasične simptome koji ukazuju na akutni respiratorni distres sindrom (ARDS). Na snimcima, pluća su zamagljena, što ukazuje na infekciju i zapaljenje, ali i da pluća ne funkcionišu kako bi trebalo. Takvi pacijenti, takođe, imaju otežano disanje kao i niske vrednosti kiseonika u krvi. Sve ukazuje na zapaljenje pluća (pneumoniju) koju je izazvao virus. Ovakvi simptomi se sreću kod pacijenata koji imaju infekcije koje zahvataju disajne puteve – grip i SARS.
Profesor Gatonini ističe da je neophodno obratiti pažnju na to kako COVID-19 utiče na pluća i disanje kod svakog pacijenta, pre nego što se odluči koji vid terapije će se primeniti kod svakog pacijenta pojedinačno. Pacijenti sa klasičnijim simptomima odmah zahtevaju mehaničku ventilaciju – pacijenti sa otežanim disanjem.
Pacijenti koji dišu normalno ali ipak imaju oštećenje plućne funkcije može se pomoći davanjem kiseonika. Problem kod pacijenata sa ovakvom kliničkom slikom može biti mreža kapilara koja se nalazi u plućima, a ne oticanje i zadebljanje plućnog tkiva – što se inače dešava tokom zapaljenja i infekcije.
Uobičajeno, kada dođe do oštećenja pluća, krvni sudovi koji nose krv kroz pluća se sužavaju, ili pak zatvaraju, tako da krv odlazi iz oštećene regije pluća u neoštećenu regiju i tamo se može izvršiti normalna razmena gasova.
Kod pacijenata koji imaju ovakav oblik COVID-19, ni ovaj kompenzatorni mehanizam ne funkcioniše. Pacijenti su u mogućnosti da normalno udahnu vazduh, ali ne dolazi do adekvatne razmene gasova, te dolazi do pada vrednosti kiseonika u krvi.
Ovaj problem sa krvnim sudovima koji nose krv kroz pluća viđa se u stanju poznatijem kao akutni visinski edem pluća (HEPA).
Pacijenti koji zaista boluju od HEPA oporavljaju se tako što je potrebno spustiti ih na nižu nadmorsku visinu i dati im kiseonik. Ponekad je potrebno i uključiti ih na mehaničku ventilaciju i dati diuretike kako bi se višak tečnosti iz pluća eliminisao. Potrebno je još istraživanja da li bi ovakva terapija pomogla pacijentima obolelim od COVID-19 koji imaju atipičnu kliničku sliku – normalno disanje, ali je poremećena funkcija pluća i razmena gasova.
„Da li je moguće da postoji problem sa krvnim sudovima koji nose krv kroz pluća? To je moguće, ali se i razlikuje od onoga što viđamo kod akutnog respiratornog distres sindroma.“ – izjavio je dr Bul. „U ovom trenutku, to je samo hipoteza koju treba dokazati.“
„Važno je istaći da se kod pacijenata koji naizgled imaju zdrava pluća može razviti ARDS, kada virus napadne plućno tkivo.“ – dodao je dr Gatonini.
„Kod pacijenata čija pluća na snimcima izgledaju normalno, ali čije su vrednosti kiseonika u krvi niske, može doći do dodatnog oštećenja pluća koje je izazvano prilikom mehaničke ventilacije – pritisak vazduha koji se ubacuje u pluća oštećuje tanke kesice – alveole – gde se zapravo odvija razmena gasova“ – izjavio je dr Gatonini.
Prilikom normalnog disanja, pluća se šire usled negativnog pritiska. Dijafragma – prečaga – mišić koji razdvaja grudni koš i abdominalnu šupljinu, povlači se na dole kako bi se pluća raširila i napunila vazduhom. Mehanička ventilacija se zasniva na tome da se vazduh pod dejstvom pozitivnog pritiska ubacuje u pluća. Ovaj vid ventilacije može pomoći osobama čija su pluća toliko oslabljena da ne mogu sama da funkcionišu, ali može i oštetiti plućno tkivo jer forsira pluća da rade na način na koji inače ne rade.
„Kada ovaj pritisak postane previše visok, može doći do oštećenja alveola. Alveole su osetljivi deo pluća.“ izjavio je dr Majkl Moning, pulmolog.
„Ukoliko se ovakvom pacijentu pruži potpora u vidu mehaničke ventilacije, to može oštetiti pluća tako da liči na ARDS“ – dodao je dr Gatonini. Sve ukazuje da se mora voditi računa o simptomima koje razvijaju pacijenti oboleli od COVID-19, kao i da se respiratori moraju koristiti pažljivo i umereno.
U jednoj bolnici u Centralnoj Evropi koja koristi različite vidove terapije u zavisnosti od kliničke slike pacijenata obolelih od COVID-19 nije zabeležen značajan broj smrtnih ishoda među pacijentima koji su lečeni u jedinicama intenzivne nege.
„Ovo je tip bolesti gde ne možete pratiti protokol, već fiziologiju, ali nažalost, doktori širom sveta nisu u mogućnosti da leče pacijente van protokola.“ – dodao je dr Gatonini.
I drugi eksperti su se složili sa stavom dr Gatoninija.
„ Ukoliko prilikom mehaničke ventilacije nekome toliko širite pluća, u suštini ga dovodite do toga da razvije akutni respiratorni distres sindrom.“ – složio se dr Bul.
Takođe, dr Bul kaže da su pulmolozi napredovali u korišćenju respiratora tako da ih čine bezbednijim po pacijente. Doktori rade na tome da pritisak u plućima bude što niži, kako bi se sprečila dodatna oštećenja plućnog tkiva.
Nekoliko skorašnjih istraživanja pomoglo je da se smanji stopa smrtnosti za pacijente na mehaničkoj ventilaciji. Prema podacima iz PROSEVA studije, stopa smrtnosti pacijenata na mehaničkoj ventilaciji može biti i 16% uz svu optimalnu i adekvatnu negu.
Za sad, stope smrtnosti su nažalost mnogo više nego što bi to moglo biti. To može biti tako zato što neki pacijenti moraju biti na mehaničkoj ventilaciji jako dugo, i do 2 nedelje. Takođe, mnogo pacijenata ima udružene hronične bolesti, te ovakvi pacijenti spadaju u rizičnu grupu. Suština je da je potrebno još istraživanja kako bi se stope smrtnosti spustile na minimum, i kako bi u potpunosti razumeli kako koronavirus utiče na ljudski organizam.
Izvor: www.webmd.com
dr Magdalena Nikolić, doktor opšte medicine