Prostata
Zapalenje prostate nastaje zbog prodora klica u njeno tkivo. Ove infekcije su najčešće izazvane sojevima Escherichia coli, ređe grupom Proteusa, Klebsiella, Enterobacter ili drugih gram-negativnih bakterija. Često se navodi Trichomonas urogenitalis kao uzročnik prostatitisa.
Infekcija najčešće prelazi u prostatu uretrogenim putem. Prostatitis se javlja kao komplikacija uretritisa. Klice iz zadnje uretre, pod visokim pritiskom za vrijeme mokrenja, refluksom kroz izvodne kanaliće bivaju potisnute u prostatu.
Transuretralnim instrumentalnim manipulisanjem ili kateterizacijom se lako provocira infekcija u prostati. Ređe do ove infekcije dolazi hematogenim putem.
Akutni prostatitis se razvija u tubuloacinoznim žlijezdama, čiji se odvodni duktusi usled edema mogu zatvoriti. Infekcija se propagira na više folikula da bi potom zahvatila i fibromuskularnu stromu prostate. Infiltracija dobija purulentan karakter i ima tendenciju apscediranja. Ovakvi procesi se danas rijetko razvijaju, jer akutni prostatitisi još u početnoj fazi bivaju kupirani antibakterijskom terapijom. Akutni prostatitisi se manifestuju opštom nelagodnošću i febrilnim stanjem, jezom i urinarnim smetnjama.
Apsces prostate nastaje širenjem zapalenjskog procesa iz žlezdanog dijela u njenu stromu. Pri rektalnom pregledu utvrđuje se da je prostata uvećana, napeta, veoma bolna, a iznad apscesa fluktuantna. Rijetko se događaju spontane perforacije apscesa u rektum ili uretru. Pri tušeu ili kateterizaciji apsces prostate može rupturirati u uretru, ali se u nekim slučajevima mora pribjeći operativnom tretmanu. Aspiraciona punkcija gnojnog sadržaja je manje agresivna od transuretralne resekcije ili transrektalne incizije i drenaže apscedirajuće prostate. U pitanju je ozbiljno obolenje, koje iziskuje energičnu i ciljanu antibiotsku terapiju. Ona se u pojedinim slučajevima mora nadopuniti evakuacijom purulentnog sadržaja iz apscesa.
Hronični prostatitis je rezultat dugotrajne infekcije piogenim mikroorganizmima. Iako su hronični zapalenjski procesi na prostati najčešće banalni, kod labilnih, introvertiranih osoba su često uzrok neurotiziranja. Ispoljavaju se nelagodnostima u perineumu, a povremeno i simptomima lakog nadražja bešike. Može se pojaviti oskudna sekrecija iz uretre, naročito u toku defekacije.
Digitalnim pregledom se palpira prostata odgovarajuće veličine, simetričnih lobusa, fibrozne, elastične ili indurirane konzistencije. Pri tušeu se ponekad dobija obilan eksprimat. U sekretu se mogu naći leukociti i ponekad bakterije. Obično su po srijedi recidivne infekcije urinarnog trakta prouzrokovane istim patogenim klicama, koje su često rezistentne na uobičajene antimikrobne lijekove, jer njihova difuzija u acinuse prostate, zbog nedovoljne koncentracije, nije terapeutski efikasna.
Preporučuje se provođenje ciljane terapije antibioticima ili hemoterapeuticima uz higijensko-dijetetski režim, kako bi se izbjegla kongestija prostate koju prati opstipaciju ili dugotrajno sjedenje.
Nespecifična infekcija muske uretre
Nespecifični uretritis svrstava se u infekcije mokraćnog kanala koje nijesu izazvane specifičnim uzročnicima, kao što su: gonokok, bacil tuberkuloze, Trichomonas urogenitalis ili Treponema pallida. Uretritis je vrlo rijetko prouzrokovan gram-negativnim bacilima ili Gram-pozitivnim kokama.
Stafilokoki i streptokoki se približno podednako izoluju iz inficirane i zdrave uretre. U 30% do 60% bolesnika sa nespecifičnim uretritisom navode se Chlamydia trachomatis i Ureoplasma urealyticum kao mogući etiološki agensi.
Nespecifični uretritis se uglavnom javlja kod mladih muškaraca, obično dvije do tri nedele nakon seksualnog akta, za razliku od gonokoknog koji se manifestuje poslije inkubacije od dva do pet dana.
Seksualne slobode, koje se zloupotrebljavaju do promiskuitetnih razmera, utiču na porast učestalosti nespecifičnog uretritisa.
Bolest se ispoljava uretralnom sekrecijom, praćenom lakim pruritusom, pečenjem i nelagodnošću pri mokrenju. Komplikuje se propagiranjem infekcije na bešiku, prostatu ili epididime. Ređe se razvijaju i strikture uretre.
Terapija se određuje na osnovu bakteriološkog nalaza brisa uretre. Makrolidi ili tetraciklini su preparati kojima se postižu dobri rezultati u tretmanu i etiološki nerazjašnjenih uretritisa. Suženja uretre, nastala poslije infekcije, rešavaju se povremenim dilatacijama, Sachse-ovom endoskopskom uretrotomijom ili, u slučajevima opsežnih, cikatrizantnih stenoza, uretroplastičkim operacijama.
Periuretralna flegmona je upalni proces rastresitog vezivnog tkiva oko uretre. U Morgagnijevim kriptama i Littreovim parauretralnim žlijezdama skoro redovno se nalaze bakterije koje bivaju odstranjene mokraćnim mlazom.
Međutim, ako se poremeti komunikacija između lakunarnih formacija uretre i njenog lumena, nastaju povoljni uslovi za razmnožavanje klica, koji dovode do stvaranja folikularnih gnojnih infiltracija i apscesa. Ovakve supuracije se mogu širiti u periuretralno vezivno tkivo, ili se izdrenirati kroz uretru.
Infekcije su najčešće provocirane transuretralnim instrumentalnim zahvatima, ali se mogu razvijati i poslije traumatskih lezija prednje ili zadnje uretre, koje su praćene urinarnom infiltracijom. Kod povrede zadnje uretre, proksimalno od urogenitalne dijafragme, flegmona se širi perivezikalno, dok se distalne flegmone propagiraju ka perineumu i skrotumu. Čestim bužiranjem uretralne stenoze mogu se izazvati indurativni, purulentni periuretritisi.
Obezbjeđivanjem nesmetane derivacije urina i evakuacijom gnojnih kolekcija, uz primenu odgovarajućih antibiotika, mogu se sanirati periuretralne infekcije.
Epididimitis. Infekcije epididima su najčešće uretrogenog porijekla i obično se razvijaju poslije kateterizacije ili bužiranja. Međutim, i bez endouretralnih jatrogenih traumatiziranja infekcija iz zadnje uretre može provocirati antiperistaltiku u duktusu, koja omogucava testipetalno, spermokanalikularno prodiranje piogenih klica.
Epididim se može inficirati i urinogeno, u slučaju prodora mokrace u ejakulatorne kanale, izazivajuci zapalenje hemijskog tipa, na koje se nadovezuje purulentan proces. Ovako bizaran način infekcije se događa kod bolesnika sa strikturom uretre, čije je mokrenje praceno tenezmima i kod kojih dolazi do mikcione asinhronije, odnosno unutrašnji sfinkter se otvori prije spoljašnjeg, tako da urin pod pritiskom uđe u sjemene vezikule.
Orhitis se najčešce javlja kao akutna komplikacija epidemičkog parotitisa.
Sa epididima infekcija može penetrirati na testis. Kod opštih infekcija testis može biti zahvacen hematogenom invazijom patogenih mikroorganizama.
Ukoliko proces na testisu ne apscedira, za njegovu regresiju je dovoljan medikamentozni tretman.
Zapalenje penisa
Balanopostitis. Obilna vaskularizacija i specifična cirkulacija krvi u kavernoznim tijelima doprinose savlađivanju piogenih infekcija na penisu. Fimoza ili delimično sužen prepucijum kod pacijenata sa oskudnim higijenskim navikama mogu provocirati zapalenje glansa penisa i prepucijuma. Zadržavanje sekreta i bakterija u prepucijalnoj kesi neposredno prouzrokuju razvoj balanopostitisa.
Infekcija se ispoljava crvenilom prepucijalnog otvora, sekrecijom i svrabom. Lečenje se sastoji u ispiranju inflamiranog tkiva blagim antisepticima. Mobilnost prepucijuma i oslobađanje glansa je neophodan uslov za liječenje balanopostitisa. Kada se prepucijum ne može povuci iza glansa, treba uraditi dorzalnu inciziju ili cirkumciziju u cilju definitivnog otklanjanja anatomskih uzroka za perzistiranje ove infekcije.
Progenitalni herpes se javlja na glansu ili prepucijumu, u vidu grupa mehurica. Pri rupturiranju mehurica ostaju površinske ulceracije, koje se mogu inficirati ili epiteliziraju.
Obolenje je prouzrokovano herpetičkim virusom. Ispoljava se blagim svrabom i pečenjem. Nije potrebno posebno liječenje.